Bir deney kadın ırkına ve insanlığa karşı içimizdeki vahşeti ortaya çıkardı

Sırp asıllı Marina Abramoviç en tanınmış performans sanatçısı. Gösterileriyle kendi alanında büyük dikkat çeken ve tarihe geçen bir kişi. Abramoviç’in canlı performansları yaratıcı temaları ile izleyenleri hayretler içinde bırakıyordu. Bu canlı performanslar o günler için aynı zamanda birer sosyal deney olarakta düşünülebilir. Bir deney kadın ırkına ve insanlığa karşı içimizdeki vahşeti ortaya çıkardı…

BU YAZIMIZA KONU OLAN CANLI PERFORMANSINDA YAŞANANLAR İNSANI DEHŞETE DÜŞÜRECEK CİNSTEN

BU PERFORMANS “RHYTHM 0” İSMİYE 1974 YILINDA GERÇEKLEŞTİRİLDİ

Henüz sanat çevresinde bilinen bir isim olmayan Abramoviç kucağa çılgınca gelecek bir performans planladı. Altı saat süresince ayakta hareketsiz olarak duracak ve hiçbir şeye tepki vermeyecekti. Yani ayakta durmaktan ibaret basit bir gösteri. Tek kural ne olursa olsun tepki vermemesi idi.

ANCAK GÖSTERİNİN DİKKAT ÇEKİCİ BİR YÖNÜ DAHA VARDI. ABRAAMOVİÇ’İN YAN TARAFINDA BULUNAN BİR MASA VE ÜZERİNE DİZİLEN 72 ADET FARKLI NESNE. İZLEYİCİLERE BU NESNELER İLE İSTEDİKLERİ HERŞEYİ YAPABİLECEKLERİ SÖLENDİ. NE YAPILIRSA YAPILSIN SANATÇI TEPKİ VERMEYECEKTİ.

Masadaki nesneler arasında bıçak, zincir, çiçek, kek, şarap ve hatta jilet bile vardı. Daha da ilgi çekici hale getirmek için nesneler arasına bir silah ile bir kurşun da eklenmişti. İzleyicilere, masanın üzerindeki nesneleri nasıl ve ne şekilde isterlerse kullanabilecekleri söylenmişti.

GÖSTERİNİN ALTI SAAT SÜRMESİ PLANLANMIŞTI. BU SÜRE BOYUNCA SANATÇI CANSIZ BİR MANKEN GİBİ KIPIRDAMADAN DURACAKTI.

Sadece kıpırdamadan ayakta durmak bu performans sanatçısı için ne kadar zor olabilirdi ki. Sonuçta gösteriye katılanlar azılı mahkumlar ya da psikopat katiller değillerdi. Sıradan insanlardı. Ancak sanatçı ve organizatörlerin, sıradan insanların ne kadar vahşileşebileceği ve ne kadar ileri gidebilecekleri konusunda bir fikri yoktu.

SANATÇININ ÜZERİNE “ALTI SAAT SÜRESİNCE BURADA DURACAĞIM. MASADAKİ EŞYALAR İLE BANA NE İSTERSENİZ YAPABİLİRSİNİZ. OLACAK HER ŞEYİN SORUMLUSU BENİM.” YAZILI BİR TABELA KONDU.

Gösterinin asıl amacı, hareketsiz, tepkisiz ve çaresiz olarak sabit duran bir kadına diğer insanların vereceği tepkiyi görmekti. Gösteri sorunsuz başladı. Önceleri her şey yolundaydı. İzleyiciler başlangıçta sanatçıya gayet normal bir şekilde kibar ve insancıl yaklaştı. Masadaki nesnelerin içinde bulunan gülü sanatçıya veren de oldu, saçını okşayan da. Hatta kek yediren bile oldu. Bu aşamada bu performansın devamında neler olabileceğine dair bir işaret henüz yoktu.

YAVAŞ YAVAŞ İŞİN RENGİ DEĞİŞMEYE BAŞLADI. KISA BİR SÜRE SONRA GÖSTERİ VAHŞETE DOĞRU DÖNÜŞMEYE BAŞLADI.

Bir izleyici sanatçıya küçük bir tokat attı. Sanatçının herhangi bir tepki vermemesi diğer izleyicilerin de dikkatini bu yöne çekti. Bazı izleyiciler bu durumda cesaret alarak daha sert bir şekilde vurmaya başladılar. Gösterinin başında gayet kibar davranan izleyiciler yavaş yavaş sanatçıya şiddet uygulamaya başladılar. Şiddetin dozu artıyor ama sanatçıdan hala bir tepki gelmiyordu. Şiddet kısa sürede vahşete dönüşecekti.

BİR İZLEYİCİNİN MASADAKİ SİLAHI ALARAK SANATÇIYA DOĞRULTMASI DEHŞET VERİCİYDİ.

Bir süre sonra izleyicilerin içindeki canavar iyice meydana çıkmaya başladı. Bu aşamdana sonra işkence dolu anlar başlamıştı. Sanatçıyı darp edenlere jilet ile vücudunu yaralayanlar eklendi. Taciz girişimlerini neredeyse tecavüz aşamasına getirmeye çalışanlar takip etti. Artık işler iyice çığrından çıkmıştı.

SANATÇININ BOYNUNUN JİLETLE ÇİZİLMESİYLE AKAN KANI EMMEYE ÇALIŞAN KİŞİLER BİLE OLDU. GÖSTERİNİN SONUNA DOĞRU YAPILANLARA DAHA FAZLA DAYANAMAYAN BİRKAÇ KİŞİ NİHAYET MÜDAHALE ETTİ.

Gözü dönmüş kalabalığın vahşi saldırıları nihayet durdu. Sıra artık çıplak kalmış ve her yerinden kan akan kadının resimlerini çekmeye gelmişti. O ana kadar yapılan her türlü aşağılayıcı ve can yakıcı eyleme karşı tepkisiz durmayı başaran Abramoviç daha fazla dayanamadı ve gözyaşlarına boğuldu. Ancak gösteri süresi dolmadığı için hala hareketsiz durmaya çalışıyordu.

İZLEYENLER ARASINDAKİ BİR KADIN ABRAMOVİÇ’İN GÖZLERİNİ SİLİP ONA SARILARAK DESTEK VERDİ. OLAN BİTENDEN RAHATSIZ OLAN BİR KAÇ KİŞİ DE ARTIK YETER DEDİLER.

Sanatçının kanayan yaralarını temizleyip üzerini örterek adeta korumaya aldılar. Sakinleşmesi için ilgilendiler.

SONUNDA 6 SAAT DOLDU VE GÖSTERİ BİTTİ. GÖSTERİNİN BİTMESİ İLE KANLAR İÇİNDEKİ SANATÇI NİHAYET KIPIRDANMAYA BAŞLADI. GÖSTERİYİ İZLEYENLER SONUNDA BU KABUS DOLU ANLARIN FARKINA VARIP ADETA RÜYADAN UYANMIŞ GİBİ OLDULAR VE KORKUYLA KOŞUŞTURMAYA BAŞLADILAR.

KOLAY BİR GÖSTERİ GİBİ DÜŞÜNÜLEN BU PERFORMANS, İNSANLARIN SÜRÜ PİSİKOLOJİSİ İÇİNDE NE KADAR VAHŞİLEŞEBİLECEĞİNİN KANITI OLABİLECEK BİR HALE DÖNÜŞMÜŞTÜ. HERBİRİ AİLESİ OLAN NORMAL İNSANLARDI AMA KISA BİR SÜRE İÇİNDE TANINMAZ HALE GELMİŞLERDİ. MUHTEMELEN BU GÖSTERİ SIRASINDA YAPTIKLARINA BİR SÜRE SONRA KENDİLERİ BİLE İNANAMAMIŞLARDI.

Yanlış bir eylem, çok kişinin yapmasıyla doğruya dönüşmez. Gerçek insan odur ki, tek başına kalsa bile doğru olandan vazgeçmez.

 

Bir deney kadın ırkına ve insanlığa karşı içimizdeki vahşeti ortaya çıkardı…